Заг хүйтэн
Д.Цолмон , Хүний их эмч
Заг хүйтэн /Gonorrhea/ нь гонококк бактериар үүсгэгддэг бэлгийн замаар дамжин халдварладаг өвчин юм. Зарим тохиолдолд төрөх замаар хүүхдэд халдварладаг. Нөхөн үржихүйн идэвхтэй бэлгийн амьдралтай буюу 15-54 насныхны дунд халдварын тархалт өндөр байдаг.
Шалтгаан
Заг хүйтэн нь дараах замуудаар бэлгийн харилцаанд орсноор халдварладаг. Халдвар нь ихэнхдээ бактери анх нэвтэрч орсон хэсэгтээ хязгаарлагдах боловч биеийн бусад хэсэгт цусаар тархана. Мөн хүүхэд төрөх явцад төрөх замаас халдвар авах боломжтой.
- Үтрээ
- Залгиур
- Шулуун гэдэс
- Нүд /халдвартай гараар нүдэндээ хүрэхэд/
Шинж тэмдэг
Заг хүйтэн ихэвчлэн шинж тэмдэггүй байна. Халдвартай хүнтэй бэлгийн хавьталд орсноос 1-14 хоногийн дараа илэрч болно. Халдвартай үедээ ямар нэг антибиотик хэрэглэсэн тохиолдолд заг хүйтэн өвчний шинж тэмдэг арилдаг бөгөөд эдгэрсэн гэж ойлгож болохгүй.
| ЭР | ЭМ |
| Шээсний сүв орчим бага зэрэг загатнаж, ирвэгнэнэ | Бэлэг эрхтэн орчим эвгүй оргиж, загатнана |
| Шээхэд хорсоно, өвдөнө | Умайн хүзүүний сувгаас өтгөн ногоон идээт ялгадас гарна |
| Шээсний сувгаас өтгөн ногоон идээт ялгадас гарна | Хэвлийн доод хэсгээр өвдөх |
| Шээсний сувгийн амсар улайж, хавагнана | Умайн хүзүүний салс улайж хавагнана |
| Бэлгийн харьцааны үед өвдөнө | |
| Шээс ойр ойрхон хүрнэ |
Хүндрэл
Нянгийн эсрэг эмчилгээ цаг алдалгүй хийвэл бүрэн эмчлэгдэх боловч эмчлэхгүй орхивол үргүйдэл, умайн гадуурх жирэмслэлт үүсгэх эрсдэлтэй.
Эрэгтэй хүнд төмсөг, төмсөгний дайврын үрэвсэл, түрүү булчирхай болон давсагыг үрэвслүүлж болно. Ховор тохиолдолд шээсний замд бүтцийн өөрчлөлт болж шээсний суваг битүүрч шээж чадахгүй болно.
Эмэгтэй хүнд умайн гадуурх жирэмслэлт, эмэгтэйн үргүйдэл болох эрсдэлийг нэмэгдүүлнэ. Төрөх үед хүүхдэд халдварласан тохиолдолд нүдний салстын үрэвсэл үүсэж, улмаар эмчилгээ хийлгээгүй тохиолдолд нүдний эвэрлэг гэмтэн шархалж сохрох аюулд хүргэнэ.
Оношилгоо
Заг хүйтэн халдварыг мэргэшсэн эмэгтэйчүүд болон эрэгтэйчүүдийн эмчид үзүүлж, асуумж, бодит үзлэгт үндэслэн наалдцын шинжилгээ /мазок/, шээс бэлгийн замын үүсгэгчийн дэлгэрэнгүй шинжилгээ /PCR/ хийлгэж эцсийн онош батлагдана.
Аль болох усанд орж, угааж ариутгаагүй байвал шинжилгээний хариу үнэн бодит гардаг. Угаалга хийсэн тохиолдолд мазокийн хариунд буруу нөлөө үзүүлэх магадлалтай
Урьдчилан сэргийлэлт
- Нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн талаар мэдлэг мэдээллээ сайжруулах,
- Тогтмол бэлгийн хавьтагчтай байх
- Тохиолдлын бэлгийн харьцаанд орохдоо бэлгэвч хэрэглэх
- Шинэ хамтрагчтай болсон бол бэлгийн замын халдварт өвчний шинжилгээ хийлгэх
- Бэлгийн хамтрагчид тань хэвийн бус шинж тэмдэг илэрч байвал бэлгийн хавьталд орохгүй байх.
Эмчилгээ
Заг хүйтэн өвчин бүрэн эмчлэгдэнэ. Өвчний заалтанд тохирсон антибиотик эмчилгээг эмчийн хяналтан дор хийлгэх хэрэгтэй. Антибиотик эмчилгээнээс гадна дэглэм барих ёстой. Эмчилгээ хийлгэж байхдаа сарын турш бэлгийн харьцаанд орохыг эрс хориглодог. Бэлгэвчтэй байсан ч орж болохгүй.
