Шинж тэмдэг

• Эхлээд даарч байгаад хатгаж байгаа мэт мэдрэмж төрөх
• Бие бадайрах
• Арьсны өнгө улаан, цагаан, шар болох
• Арьс хатуурах
• Булчин хөшиж хөдлөхөд бэрх болох
• Дулаацсаны дараа улайх

Хөлдөх үед арьс бадайрдаг тул хөлдөж байгаагаа анзаарахгүй байж болно.

Үе шат

Хөлдөж эхлэх – Хөлдөлтийн эхний шат бөгөөд арьсны өнгө цайрч, маш ихээр даарна. Улмаар хөлдөж буй хэсгийг зүүгээр хатгаж байгаа мэт санагддаг. Дулаацах үед өвдөлт мэдрэгддэг. Хөлдөлт эхэлсний дараа дулаан газар байснаар хэвийн болох боломжтой.

Өнгөн хөлдөлт – Энэ хөлдөлтийн дараагийн үе бөгөөд арьс улайж, цагаарч, цайж ажиглагдана. Арьс зөөлөн байх боловч арьсан доорх өөхөн давхарга зайрмагтаж эхэлсэн байдаг. Арьс дулаацаж байгаа мэт санагдах боловч энэ нь маш аюултай нөхцөл юм. Хэрэв энэ үед дулаацаж чадвал арьсны өнгө бараан хөх эсвэл ягаан өнгөтэй болох бөгөөд хатгуулж өвдөх, шатаж буй мэт өвдөлт ажиглагддаг. 24-36 цагийн дараа цэврүү үүснэ.

Гүн хөлдөлт – Хөлдөлт үргэлжлэх тусам арьсны бүх давхаргуудад нөлөөлөх бөгөөд даарах мэдрэмж ч төрөхөө байж, хөлдсөн хэсэг бадайрна. Улмаар өвдөлт, дааралт, бие эвгүйцэх бүх мэдрэмжүүд арилж, булчин хөшиж хөдлөхөө больдог. Энэ үед дулаацвал 24-48 цагийн дараа том цэврүүнүүд үүсэх бөгөөд хөлдсөн хэсэг харлаж, хатууран үхэждэг. Үхэжсэн хэсгийг тайрч авна.

Хүндрэл

• Хүйтэнд хэт мэдрэг болох
• Дахин хөлдөх магадлал нэмэгдэх
• Үе мөчний үрэвсэлтэй болох
• Хүүхдийн хувьд хөлдсөн хэсэг хурдан үхэждэг
• Халдвар авах
• Буглаа үүсэх

Урьдчилан сэргийлэлт

• Хэт хүйтэнд явахгүй байх
• Дулаан хувцаслах
• Чихний хамгаалалт зүүх
• Хурууны бээлий өмсөх
• Дасгал хөдөлгөөн хийж цусны эргэлтийг сайжруулах

Эмчилгээ

Хөлдөлтийн аль үед байгаагаас хамаарч эмэн болон бусад эмчилгээг хийнэ. Хөнгөн хөлдөлтийг анхан шатны тусламжаар бүрэн эмчлэх боломжтой боловч бусад тохиолдолд заавал мэргэжлийн эмчийн зааврын дагуу эмчилнэ.

Анхан шатны тусламж

• Хөлдсөн хэсгийг сугаруу хийх
• Хүйтэн газраас холдох
• Хөлдсөн хэсгийг удаанаар дулаацуулах
• Биеийн хөлдсөн хэсгийг эхлээд хүйтэн усанд 5-15 минут хийх ба дараа нь бүлээн усанд 10 минут байлгана. Хөлдсөн хэсгийг шууд халаах гэж оролдох нь түлэх эрсдэлийг үүсгэнэ.
• Нэгэнт хөлдсөн хэсгийг дахин хөлдөөхгүй байхад анхаарах
• Өвчин намдаах эм уулгах
• Хөлдсөн хөл дээр явахгүй байх, таяг тулах
• Хэрэв цэврүү үүссэний дараа бадайрсан хэвээр байвал эмчид сануулан хэлэх

Хэрэв хөлдсөн хэсэг үхэжсэн бол хагалгааны аргаар тайрч авдаг.