Шинж тэмдэг

Ихэнх хүмүүс Д аминдэмийн дутагдалд орсны төдийлөн анзаардаггүй. Шинж тэмдэг нь хөнгөн илэрдэг байна. Шинж тэмдэг хурц илэрсэн ч хүмүүс үүнийг Д аминдэмийн дутагдал гэж бодох нь цөөн байдаг.

Д витамины дутагдлын үед илэрдэг 7 шинж тэмдэг:

• Амархан өвдөх, халдвар авах
• Ядарч сульдах
• Нуруу, үе мөчөөр өвдөх
• Сэтгэл гутралд өртөх
• Шарх удаан эдгэрэх
• Яс хэврэгших
• Үс унах

Мөн хүүхдэд тань дараах шинж тэмдгүүд илэрч буй эсэхийг анхаарна уу.

• Ясны бэхжих үйл явц алдагдаж авах ачаалал нь нэмэгдсэнээс ясаар өвдөх
• Ясны хэлбэр алдагдаж мурийх, бугуйн яс товойж бүдүүрэх
• Булчин сулралын улмаас хожуу сууж, мөлхөх, хөлд орох
• Хөлд орох үед биеийн ачааллыг авч байдаг шилбэ, дунд чөмөгний яс бэхжиж чадаагүйгээс баацганаж алхах, хөлөө чирч явах
• Үе тэнгийнхнээсээ өсөлт нь хоцрох
• Булчин татвалзах
• Цочромтгой болох
• Хавирга өвчүүтэй нийлэх хэсгээр овойж томрох гэх мэт шинж тэмдгүүд нь Д аминдэмийн дутагдлаас үүдэлтэй рахит өвчин үүссэнийг илтгэнэ.

Шалтгаан

Д аминдэмийн дутагдал нь хэд хэдэн хүчин зүйлсээс шалтгаалж болно.

Д аминдэмийн дутагдалд түгээмэл өртдөг хүмүүс нь:

Арьсны өнгө бараан талдаа хүмүүс – арьсан дахь меланин гэх фигмент нь арьсыг наранд ээх үед Д аминдэм ялгаруулах чадварыг бууруулдаг. Бараандуу өнгийн арьстай хүмүүс харьцангуй өндөр меланин агуулдаг тул Д аминдэмийн дутагдалд илүү өртөмтгий байдаг байна.

Хөгшин хүмүүс – хүмүүс насжихын хэрээр бөөрний үйл ажиллагаа муудаж Д аминдэмийг идэвхтэй хэлбэрт хөрвүүлэх чадамж буурдаг.

Илүүдэл жинтэй хүмүүс – хүний бие Д аминдэмийг өөх тосны эсээр дамжуулан цуснаас ялгаруулдаг бөгөөд биеийн жингийн индекс нэмэгдэх тусам цусан дахь Д аминдэмийн хэмжээ буурдаг байна.

Д аминдэмийн агууламж бага хоол хэрэглэдэг хүмүүс – Д аминдэмээр баялаг хүнс цөөхөн байдаг. Эдгээр нь загас, өндөгний шар уураг, үхрийн элэг зэрэг юм. Ийм төрлийн хүнс хангалтгүй хэрэглэдэг бол Д аминдэмийн дутагдалд илүү өртөмтгий байна.

Экватораас хол амьдардаг буюу нар бага тусдаг бүсэд амьдардаг хүмүүс – нарны гэрэл бага тусдаг газар амьдардаг бол хангалттай Д аминдэмийг хүний бие ялгаруулж чадахгүй.

Байнга дотор суудаг хүмүүс – нарны гэрэлд бага гардаг, голдуу гэртээ эсвэл оффисд суудаг, байнгаа биеэ далдалсан хувцас өмсдөг бол мөн л Д аминдэмийн дутагдалд өртөх эрсдэлтэй.

Оношилгоо

Цусны шинжилгээгээр Д аминдэмийн дутагдлыг илрүүлэх боломжтой. Уг шинжилгээг 25-hydroxy vitamin D гэдэг бөгөөд Д аминдэмийн хэмжээг тогтоох хамгийн оновчтой арга юм. Уг шинжилгээг өгөхөөс 4-8 цагийн өмнө юм идээгүй байх шаардлагатай.

Урьдчилан сэргийлэлт

Насанд хүрсэн хүний бие өдөрт дунджаар 600 – 800 IU хэмжээ бүхий Д аминдэмийг авж байх хэрэгтэй гэж үздэг. Мэдээж үүнээс өндөр хэмжээгээр авч болох ч эмчийн хяналт, зааваргүйгээр хэт их Д аминдэм авах нь сөрөг нөлөөлөлтэй байдаг.

Д аминдэмийг дараах аргуудаар авах боломжтой:

• Наранд гарах – наранд гарах үед хүний арьс UV-B туяанд өртсөнөөр Д аминдэм ялгаруулдаг. Нас ахих тусам наранд ээн Д аминдэм ялгаруулах нь буурдаг ба бараандуу арьстай хүмүүст мөн үр дүн нь харьцангуй бага байдаг
• Өөх тослог загас болон далайн хүнс – эдгээр нь Д аминдэмээр хамгийн баялаг хүнс юм.
• Мөөг – мөөг нь Д аминдэмээр хамгийн баялаг ургамал юм.
• Өндөгний шар уураг – тахиа нь гадаа наранд байх тусам түүнээс гарах өндөгний Д аминдэмийн агууламж өндөр байдаг байна
• Баяжуулсан хүнс – боловсруулалтын явцад зарим хүнсний түүхий эдийг олон төрлийн тэжээлээр баяжуулсан байдаг. Тухайлбал сүү, дүфү, иогури зэргийг Д аминдэмээр баяжуулдаг
• Нэмэлт шахмал – Д аминдэмийн нэмэлт шахмал уух нь зарим хүмүүст хамгийн хурдан, өндөр үр дүнтэй байж болзошгүй. Гэхдээ эмчийн заавар, хяналтын дагуу тохируулан жорын дагуу уух нь оновчтой.

Сөрөг нөлөөлөл

Цусан дэх Д аминдэмийн хэвийн хэмжээ нь 30 ng/ml (75 nmol/l) байдаг. Уг хэмжээг хяналгүйгээр их хэмжээний Д аминдэм авах нь сөрөг нөлөөллүүдийг таны биед үзүүлдэг. Эдгээр нь:

• Цусан дахь хэт өндөр кальцийн хэмжээ. Шинж тэмдэг: Хоолны шингэц муудах, ядарч сульдах, ам цангах, ойр ойрхон шээс хүрэх
• Дотор муухайрах, бөөлжих, хоолны дуршил муудах
• Гэдэс өвдөх, өтгөн хатах, суулгах
• Яс хэврэгших
• Бөөрний үйл ажиллагаа муудах